Интервју со Ване Трајков, извршен директор на Стрип центарот на Македонија и стрип колекционер.
1. Како се оформи здружението Стрип центарот на Македонија?
В.Т. Пред околу 15 години како претседател на Здружението на љубители на стрип „Стрип Арт“, чукав на вратите на разни владини, културни и други институции со цел стрипот како култура да се реафирмира. Распадот на СФРЈ, создаде еден вакуум во кој што немаше место за стрип, пред сè на страниците на забавните изданија. Некако дојдов до Соросовата фондација каде што покажаа интерес за неколкугодишно финансирање. Бидејќи јас сум од Велес, а тоа е град со традиционално развиен јавен и културен живот, град со публика гладна за културни настани, нормално беше овде да биде и седиштето. Доста помогна и тогашниот градоначалник Аце Коцевски со доделување на простор каде што можевме непречено да работиме.
Во почетокот сè течеше розово, министерството за култура и другите институции ги финансираа дури и авторските хонорари. Но со тек на времето се покажа дека Стрип центарот на Македонија може да живурка само на база на повремени реализирани проекти, а од Министерството и од општината иако добиваме редовни средства, сепак не беа доволни. Бизнис секторот е посебна приказна, тие повеќе би сакале да земат одошто да дадат. Со други зборови материјалната основа на нашите активности не е солидна, а имаме ситуација и желби, на пример, за Стрип салонот да угостиме максимум луѓе со минимални средства.
2. Оваа есен во ваша организација ќе се одржи десетиот по ред Интернационален стрип салон. Споредено со сега, каква беше македонската стрип сцена во периодот кога тој за прв пат беше одржан?
В.Т. Стрип центарот на Македонија со седиште во Велес, од 12 до 14 октомври ќе го организира традиционалниот Меѓународен салон на стрип, кој што оваа година е десетти јубилеен. Овде, меѓу другото, се организираат промоции на автори и стрип сцени од определени земји, дебати за развојот на стрипот и неговата улога во општеството. Преку оваа активност целта е македонската стрип сцена (автори, оператори, публика, медиуми...) да се запознае со познати стрип автори од други земји, организатори на фестивали, менаџери и други стрип дејци. Во тоа потполно успеавме, а ефектите се видливи. Пример самиот Марко Стојановиќ од фестивалот во Лесковац неодамна ми потврди дека позначајно зголемување на учество од Македонија имало после неговата прва посета во 2004 година кога беше гостин заедно со Владимир Весовиќ од фестивалот во Белград. Следната година гостин беше и Тихомир Тикулин Тицо од фестривалот ЦРШ од Загреб.
Интересен е случајот со фестивалот во Призрен, Косово, кој што до почеток на нашата меѓусебна соработка беше неафирмиран. Кoнтактите стекнати кај нас продуцираа нови и нови познанства. Блиската соработка продолжува, персоналот на СЦМ Велес секојпат е канет, но најголемо задоволство секако претставува сè поголемиот успех на овој фестивал.
Но, да бидеме реални и да споменеме дека сме имале и ситуации, заради финансиски причини, некогаш најавени гости да не дојдат. На пример во 2006 година Томаж Лаврич, Изток Ситар и Зоран Смиљанич не допатуваа, но им беше организирана изложба. А во 2008 година, пак, заради истите причини не дојде и реномираниот Игор Кордеј од Хрватска.
Ние како стрип организација сме имале подеми и падови, позитивности и грешки (процени на ситуација), но моменталната ситуација на македонската стрип сцена не може да се спореди со онаа од пред 10 години. Започнат е процес кој што не запира. Има нови иницијативи, има нови субјекти и исклучиво од нивната работа, имиџ, а би рекол и потенцијал за коректна соработка ќе зависи нивниот успех. Кај нас вратата секојпат била и ќе биде отворена.
3. Вкупно колку дела ќе бидат изложени оваа година?
В.Т. На досегашните конкурси учество земале автори од сите континенти, освен Арктик и Антарктик. Од почеток до сега има пораст, а најголемо учество е пројавено во 2010 година со вкупно 137 пристигнати дела. Минатата година имавме 108 пристигнати дела, а оваа година со свои дела учество ќе земат вкупно 138 учесници. Нè радува тоа што оваа година се јавуваат доста нови имиња од Македонија, а секој квантитет доведува до квалитет.
За споредбата со други фестивали немам точни податоци, но реална претпоставка е дека пријавувањето таму е доста поголемо. Затоа има повеќе причини: традицијата во стрип творештвото, поголем број на афирмирани автори од тие земји кои можат да ги искористат своите надворешни познанства и искуства, но и ситуација на згуснатиот календар на стрип фестивали во определени периоди на годината. На крај тука може да ги посочиме и пропозициите за учество на конкурсот. Имено дел од македонски стрип автори од оваа година предложија да нема лимит во испраќањето на дела што од наша страна беше делумно прифатено т.е. еден сценарист да може да работи неограничено со повеќемина цртачи. Во споредба со изложбениот простор на Лесковац, нашиот во Велес е најмалку 5 пати помал.
4. Каков е одзивот на младите македонски стрип таленти?
В.Т. Одзивот на децата е голем и тој сè повеќе се зголемува. Впрочем ние секоја година доделуваме награда за најмлад учесник. Досега лауреати биле деца од Велес, Скопје и од други градови. Од неодамна практикуваме и официјални покани до некои заинтересирани училишта со кои веќе соработуваме.
5. На кој принцип ги носите одлуките за тоа кои стрипови ќе бидат наградени?
В.Т. Наградите од меѓународниот конкурс за стрип ги доделува тричлена комисија составена од претставници на Стрип центарот и ликовни педагози од Велес. Стрип центарот на Македонија доделува и специјални награди.
Но да не го заборавиме и доделувањето на традиционалното годишно признание за развој и афирмација на македонскиот стрип наречено според прерано починатиот македонски стрип доајен Љупчо Филипов. Досегашни лауреати се: Миле Топуз-стрип автор, Диме Илиев Димано-стрип автор, Александар Сотировски-стрип автор, Ване Трајков-аниматор и промотер, потоа (тогаш) неформалната групација ТАЈФА АРТ, Томислав Османли-стрип теоретичар и хроничар, Дарко Марковиќ-творец на легендарниот Пецко, Иванка Апостолова-стрип авторка и наша соработничка која ни овозможи контакти со неколку фестивали низ Европа.
За оваа година добитници на ова признание се Киро Донев и редакцијата на „Детска радост“. Киро Донев-беше долгогодишен уредник на списанието „Наш свет“ (од 1963 до девеесетите години). Ова е период кога списанието „Наш свет“ има објавено најголем број на страници на стрип во изданијата за деца и млади во Македонија, воопшто. Редакцијата „Детска радост“ уште од 1960 година успешно го промовира стрипот преку своите сегашни и поранешни изданија: „Наш свет“, „Развигор“, „Другарче“, „Историска епопеја“, „Макстрип“. Ова признание го доделува Управниот одбор на Стрип центар на Македонија.
6. Кои познати стрип автори ќе бидат гости на овогодишниот стрип салон?
В.Т. Оваа година специјален гостин на македонските стрип автори и публика ќе биде Мауро Лоренти, реномиран стрип автор од издавачката куќа Бонели, кој што ќе дојде заедно со неговата девојка, моделот Џована Иноченти. Лоренти е познат како еден од авторите кој што го црта легендарниот стрип „Загор“. Контактите со него започнаа за време на ланскиот фестивал во Призрен. Ги повикуваме сите заинтересирани фанови на средба со него за време на Интернационалниот стрип салон во Велес, да потсетиме од 12 до 15 октомври.
Освен нив на овој Салон како специјални гости ќе присуствуваат нашите стари пријатели Сибила и Иван Коритареви од Бугарија, талентирани и веќе афирмирани цртачи и аниматори.
7. На Стрип салонот имало гости од голем број на земји, какви се нивните импресии од престојот во Македонија и од македонската стрип сцена?
В.Т. Речиси без исклучок, тие се пријатно изненадени од талентот но и интересот на Македонците за стрип. Посебно кај најмладите. Исто така речиси без исклучок се непријатно изненадени од материјалните услови во кои што се развива стрипот кај нас. Гостите од регионот продолжуваат со натамошна соработка со македонските стрип автори.
Ова се импресиите и од ланскиот салон каде што гости беа Џамал Игл од DC Comics како и Кан Такахама од Јапонија и Фрида Бунзли од Швајцарија, кои што преку наше посредство учествуваа и на Стрип фестивалот во Призрен, Косово. Што се однесува до младата Герта Опараку од неафирмираната стрип сцена на Албанија, таа е премногу благодарна за помошта која преку неа и други автори ја доделуваме кон стрип сцената во нејзната земја.
8. Во 2010 година се сеќавам дека имавте гости и од Грција, имаа ли тие проблем со името на нашата татковина?
В.Т. Нашиот гостин Алесандрос Антонос заедно со неговата сопруга дојдоа, пред сè како добитници на една од наградите од претходниот салон. Во фаза на подготовките за салонот во 2010 година ни дистрибуираше стрипови и биографии од грчката стрип сцена.
Добро се сеќавам дека на ковертот со кој беше дистрибуирано неговото стрип дело во 2009 година на адресата стоеше напишано „Republic of Macedonia“. За време на престојот во Велес тие секојпат во неформална конверзација го употребуваа името „Macedonia“, а пред камерите ја употребуваа фразата „Вашата земја“.
Тие доаѓаат од Атина, реон кој штo е поумерен во однос на прашањето за името на нашата земја.
9. Споредено со земјите од регионот, на кое ниво е македонската стрип култура?
В.Т. Ситуацијата во регионот, пред сè во бившите југословенски земји, како порано, така и сега е многу понапредна во споредба со македонскиот авторски стрип. Како што истакнав порано Македонците како стрип автори имат индивидуални напори да си го најдат своето место под сонцето на стрипот. Ние како стрип центар на Македонија досега отворивме доста врати и патишта за соработка со авторите (цртачи, сценаристи, организатори на фестивали).
Неколкумина македонски автори веќе на големо работат со сценаристи од Србија и Хрватска. Нивните дела се објавуват по разни стрип списанија. Но морам да забележам дека македонските стрип автори и воопшто чинители, најнапред треба да соработуваат помеѓу себе си и многу повеќе да ги посетуваат изложбите.
10. Освен со организирање на Стрип салонот кој што се одржува секоја година, кои други активности ги извршува СЦМ-Велес?
В.Т. Списанието „Стрип креатор“ до скоро време беше единственото постојано издание во кое покрај наградените стрипови од Интернационалнот салон, заслужено место добиваа и македонските автори. И покрај често видливата скромност во изгледот и дизајнот на овој магазин, што е произлезено од хроничната беспарица, оваа ревија има посебно значење бидејки токму овде доста македонски автори ги имаат објавувено своите први стрипови. Ова се однесува како на веќе поафирмирани стрип автори, така и за идни генерации.
СЦМ Велес веќе подолго време се бави со општествената примена на стрипот во општеството, посебно во сферата на меѓуетнички односи. Впрочем, независно од политичкото опкружување и околности, на Интернационалниот стрип салон без никаков проблем се дружат стрип автори од сите бивши југословенски земји, Грција, Бугарија, Србија, Албанија...
Често организираме мултиетнички работилници од неколку денови со млади од сите етникуми кои живеат во Македонија. Тоа се проекти коишто имаат свои посебни донатори, пред сè меѓународни. Вистина е дека, на почетокот акцент беше ставен на интеретничкото заедништво и анимирање на стрип во затворени етнички заедници. Но со тек на времето се открија поголем број на таленти коишто сакаат посериозно да се бават со стрипови, овде има и вистински откритија. СЦМ-Велес е во постојан контакт со нив и нивните училишта
Во овој момент персоналот на стрип центарот се бави со активности за застапување и лобирање за стрип до Владата и Парламентот на Р. Македонија. Конкретно се работи за уфрлање на терминот „стрип“ во новата верзија на Националната стратегија за култура на Р. Македонија, вклучено и со конкретни интервенции во долгорочниот Акционен план за култура на Р. Македонија. На прв поглед тоа не личи на нешто големо, но секако е база за подобро третирање на стрипот. Имаме контакти со Владата, со пратениците во Парламентот и со останати културни асоцијации и се надеваме на успех. Сакаме исто така и да ги афирмираме можностите коишто ги дава стрипот во образованието, маркетингот, бизнисот...
Сакаме да ги интензивираме контактите со издавачките куќи и списанија. Исто така планираме да организираме и анимираме нови автори и интересенти за стрипот. Освен Велес и Скопје, сакаме да посетиме и некои градови каде што постои голем интерес за Интернационалниот салон.
11. Дали стрипот, во македонското општество, го има местото кое што го заслужува?
В.Т. Оваа култура, кај нас е потценета, но во светот, на пример во Јапонија и во Франција стрипот го полни буџетот на својата земја со по 5-6 илјади наслови во форма на стрип албуми. Оние што знаат за што зборувам ќе разберат дека тука е целата разлика - во комерцијализацијата. Пред некоја година читав еден текст. мислам беше од Оливер Ромевски којшто истакна една вистина, дека стрип јунаците од други земји како бренд ни се продаваат и преку перници, постелнина, на маичките носат разни Дигимони или Покемони и тркалаат автомобилчиња на Бетмен. Значи стрипот ни го продаваат 24 часа дневно, а ние сè уште велиме „кој таму чита романчиња“ наместо да измислиме или промовираме наш стрип јунак.
Затоа секој оној кој се бави со промовирање, анимирање, организирање или со други зборови овозможување на услови за работа и афирмирање на стрип авторите од Македонија заслужува најголеми комплименти. Ова се однесува на стрип форумот и здружението „Макстрип“, напорите на Дарко Богданов како автор и организатор на настани во неговата Виница, соло издавачките потфати на Игор Јовчевски и Матеј Богдановски, стрип книжарницата „Бункер“, ангажманите на Јовче Крстевски преку организацијата „ИМКА“ во Битола, „Визант“ од Прилеп, активностите на Оливер Ромевски...
12. Каква е иднината на македонскиот стрип?
В.Т. Од аспект на автори, македонската стрип сцена достигна едно ниво, највисоко досега и неопходна е поголема помош од страна на државата, медиумите и јавноста. Околу македонските автори можам слободно да истакнам дека има автори коишто, можат да понудат квалитет надвор од нашиите граници. Пред сè мислам на Александар Сотировски, Михајло Димитриевски и уште некои имиња кои можат во иднина да го покажат својот труд. Има и нови и млади автори кои објавуваат како во списанието „Синдром“ така и во „Креатор“ и други наши изданија. На пример на отворениот конкурс за Балканскиот фестивал во Лесковац, Стрип центарот на Македонија анимираше преку 40 млади автори од цела Македонија. За сите нив како постари така и помлади важи правилото - помалку зборување и само работа, работа и работа.
На крај ја повторувам тезата дека стрип авторите и стрип промоторите сакаме овде да примениме некои стандарди, но резулатите се секојпат фрустрирачки заради условите на делување (материјалните). Тоа создава дополнителна нервоза внатре во македонската стрип сцена, дури и меѓусебна недоверба. Секој непромислен збор и гест и непроверена информација создава последици кои траат и траат. Но за тоа нема да кукаме.
А.С. Mkd-news.com
1. Како се оформи здружението Стрип центарот на Македонија?
В.Т. Пред околу 15 години како претседател на Здружението на љубители на стрип „Стрип Арт“, чукав на вратите на разни владини, културни и други институции со цел стрипот како култура да се реафирмира. Распадот на СФРЈ, создаде еден вакуум во кој што немаше место за стрип, пред сè на страниците на забавните изданија. Некако дојдов до Соросовата фондација каде што покажаа интерес за неколкугодишно финансирање. Бидејќи јас сум од Велес, а тоа е град со традиционално развиен јавен и културен живот, град со публика гладна за културни настани, нормално беше овде да биде и седиштето. Доста помогна и тогашниот градоначалник Аце Коцевски со доделување на простор каде што можевме непречено да работиме.
Во почетокот сè течеше розово, министерството за култура и другите институции ги финансираа дури и авторските хонорари. Но со тек на времето се покажа дека Стрип центарот на Македонија може да живурка само на база на повремени реализирани проекти, а од Министерството и од општината иако добиваме редовни средства, сепак не беа доволни. Бизнис секторот е посебна приказна, тие повеќе би сакале да земат одошто да дадат. Со други зборови материјалната основа на нашите активности не е солидна, а имаме ситуација и желби, на пример, за Стрип салонот да угостиме максимум луѓе со минимални средства.
2. Оваа есен во ваша организација ќе се одржи десетиот по ред Интернационален стрип салон. Споредено со сега, каква беше македонската стрип сцена во периодот кога тој за прв пат беше одржан?
В.Т. Стрип центарот на Македонија со седиште во Велес, од 12 до 14 октомври ќе го организира традиционалниот Меѓународен салон на стрип, кој што оваа година е десетти јубилеен. Овде, меѓу другото, се организираат промоции на автори и стрип сцени од определени земји, дебати за развојот на стрипот и неговата улога во општеството. Преку оваа активност целта е македонската стрип сцена (автори, оператори, публика, медиуми...) да се запознае со познати стрип автори од други земји, организатори на фестивали, менаџери и други стрип дејци. Во тоа потполно успеавме, а ефектите се видливи. Пример самиот Марко Стојановиќ од фестивалот во Лесковац неодамна ми потврди дека позначајно зголемување на учество од Македонија имало после неговата прва посета во 2004 година кога беше гостин заедно со Владимир Весовиќ од фестивалот во Белград. Следната година гостин беше и Тихомир Тикулин Тицо од фестривалот ЦРШ од Загреб.
Интересен е случајот со фестивалот во Призрен, Косово, кој што до почеток на нашата меѓусебна соработка беше неафирмиран. Кoнтактите стекнати кај нас продуцираа нови и нови познанства. Блиската соработка продолжува, персоналот на СЦМ Велес секојпат е канет, но најголемо задоволство секако претставува сè поголемиот успех на овој фестивал.
Но, да бидеме реални и да споменеме дека сме имале и ситуации, заради финансиски причини, некогаш најавени гости да не дојдат. На пример во 2006 година Томаж Лаврич, Изток Ситар и Зоран Смиљанич не допатуваа, но им беше организирана изложба. А во 2008 година, пак, заради истите причини не дојде и реномираниот Игор Кордеј од Хрватска.
Ние како стрип организација сме имале подеми и падови, позитивности и грешки (процени на ситуација), но моменталната ситуација на македонската стрип сцена не може да се спореди со онаа од пред 10 години. Започнат е процес кој што не запира. Има нови иницијативи, има нови субјекти и исклучиво од нивната работа, имиџ, а би рекол и потенцијал за коректна соработка ќе зависи нивниот успех. Кај нас вратата секојпат била и ќе биде отворена.
3. Вкупно колку дела ќе бидат изложени оваа година?
В.Т. На досегашните конкурси учество земале автори од сите континенти, освен Арктик и Антарктик. Од почеток до сега има пораст, а најголемо учество е пројавено во 2010 година со вкупно 137 пристигнати дела. Минатата година имавме 108 пристигнати дела, а оваа година со свои дела учество ќе земат вкупно 138 учесници. Нè радува тоа што оваа година се јавуваат доста нови имиња од Македонија, а секој квантитет доведува до квалитет.
За споредбата со други фестивали немам точни податоци, но реална претпоставка е дека пријавувањето таму е доста поголемо. Затоа има повеќе причини: традицијата во стрип творештвото, поголем број на афирмирани автори од тие земји кои можат да ги искористат своите надворешни познанства и искуства, но и ситуација на згуснатиот календар на стрип фестивали во определени периоди на годината. На крај тука може да ги посочиме и пропозициите за учество на конкурсот. Имено дел од македонски стрип автори од оваа година предложија да нема лимит во испраќањето на дела што од наша страна беше делумно прифатено т.е. еден сценарист да може да работи неограничено со повеќемина цртачи. Во споредба со изложбениот простор на Лесковац, нашиот во Велес е најмалку 5 пати помал.
4. Каков е одзивот на младите македонски стрип таленти?
В.Т. Одзивот на децата е голем и тој сè повеќе се зголемува. Впрочем ние секоја година доделуваме награда за најмлад учесник. Досега лауреати биле деца од Велес, Скопје и од други градови. Од неодамна практикуваме и официјални покани до некои заинтересирани училишта со кои веќе соработуваме.
5. На кој принцип ги носите одлуките за тоа кои стрипови ќе бидат наградени?
В.Т. Наградите од меѓународниот конкурс за стрип ги доделува тричлена комисија составена од претставници на Стрип центарот и ликовни педагози од Велес. Стрип центарот на Македонија доделува и специјални награди.
Но да не го заборавиме и доделувањето на традиционалното годишно признание за развој и афирмација на македонскиот стрип наречено според прерано починатиот македонски стрип доајен Љупчо Филипов. Досегашни лауреати се: Миле Топуз-стрип автор, Диме Илиев Димано-стрип автор, Александар Сотировски-стрип автор, Ване Трајков-аниматор и промотер, потоа (тогаш) неформалната групација ТАЈФА АРТ, Томислав Османли-стрип теоретичар и хроничар, Дарко Марковиќ-творец на легендарниот Пецко, Иванка Апостолова-стрип авторка и наша соработничка која ни овозможи контакти со неколку фестивали низ Европа.
За оваа година добитници на ова признание се Киро Донев и редакцијата на „Детска радост“. Киро Донев-беше долгогодишен уредник на списанието „Наш свет“ (од 1963 до девеесетите години). Ова е период кога списанието „Наш свет“ има објавено најголем број на страници на стрип во изданијата за деца и млади во Македонија, воопшто. Редакцијата „Детска радост“ уште од 1960 година успешно го промовира стрипот преку своите сегашни и поранешни изданија: „Наш свет“, „Развигор“, „Другарче“, „Историска епопеја“, „Макстрип“. Ова признание го доделува Управниот одбор на Стрип центар на Македонија.
6. Кои познати стрип автори ќе бидат гости на овогодишниот стрип салон?
В.Т. Оваа година специјален гостин на македонските стрип автори и публика ќе биде Мауро Лоренти, реномиран стрип автор од издавачката куќа Бонели, кој што ќе дојде заедно со неговата девојка, моделот Џована Иноченти. Лоренти е познат како еден од авторите кој што го црта легендарниот стрип „Загор“. Контактите со него започнаа за време на ланскиот фестивал во Призрен. Ги повикуваме сите заинтересирани фанови на средба со него за време на Интернационалниот стрип салон во Велес, да потсетиме од 12 до 15 октомври.
Освен нив на овој Салон како специјални гости ќе присуствуваат нашите стари пријатели Сибила и Иван Коритареви од Бугарија, талентирани и веќе афирмирани цртачи и аниматори.
7. На Стрип салонот имало гости од голем број на земји, какви се нивните импресии од престојот во Македонија и од македонската стрип сцена?
В.Т. Речиси без исклучок, тие се пријатно изненадени од талентот но и интересот на Македонците за стрип. Посебно кај најмладите. Исто така речиси без исклучок се непријатно изненадени од материјалните услови во кои што се развива стрипот кај нас. Гостите од регионот продолжуваат со натамошна соработка со македонските стрип автори.
Ова се импресиите и од ланскиот салон каде што гости беа Џамал Игл од DC Comics како и Кан Такахама од Јапонија и Фрида Бунзли од Швајцарија, кои што преку наше посредство учествуваа и на Стрип фестивалот во Призрен, Косово. Што се однесува до младата Герта Опараку од неафирмираната стрип сцена на Албанија, таа е премногу благодарна за помошта која преку неа и други автори ја доделуваме кон стрип сцената во нејзната земја.
8. Во 2010 година се сеќавам дека имавте гости и од Грција, имаа ли тие проблем со името на нашата татковина?
В.Т. Нашиот гостин Алесандрос Антонос заедно со неговата сопруга дојдоа, пред сè како добитници на една од наградите од претходниот салон. Во фаза на подготовките за салонот во 2010 година ни дистрибуираше стрипови и биографии од грчката стрип сцена.
Добро се сеќавам дека на ковертот со кој беше дистрибуирано неговото стрип дело во 2009 година на адресата стоеше напишано „Republic of Macedonia“. За време на престојот во Велес тие секојпат во неформална конверзација го употребуваа името „Macedonia“, а пред камерите ја употребуваа фразата „Вашата земја“.
Тие доаѓаат од Атина, реон кој штo е поумерен во однос на прашањето за името на нашата земја.
9. Споредено со земјите од регионот, на кое ниво е македонската стрип култура?
В.Т. Ситуацијата во регионот, пред сè во бившите југословенски земји, како порано, така и сега е многу понапредна во споредба со македонскиот авторски стрип. Како што истакнав порано Македонците како стрип автори имат индивидуални напори да си го најдат своето место под сонцето на стрипот. Ние како стрип центар на Македонија досега отворивме доста врати и патишта за соработка со авторите (цртачи, сценаристи, организатори на фестивали).
Неколкумина македонски автори веќе на големо работат со сценаристи од Србија и Хрватска. Нивните дела се објавуват по разни стрип списанија. Но морам да забележам дека македонските стрип автори и воопшто чинители, најнапред треба да соработуваат помеѓу себе си и многу повеќе да ги посетуваат изложбите.
10. Освен со организирање на Стрип салонот кој што се одржува секоја година, кои други активности ги извршува СЦМ-Велес?
В.Т. Списанието „Стрип креатор“ до скоро време беше единственото постојано издание во кое покрај наградените стрипови од Интернационалнот салон, заслужено место добиваа и македонските автори. И покрај често видливата скромност во изгледот и дизајнот на овој магазин, што е произлезено од хроничната беспарица, оваа ревија има посебно значење бидејки токму овде доста македонски автори ги имаат објавувено своите први стрипови. Ова се однесува како на веќе поафирмирани стрип автори, така и за идни генерации.
СЦМ Велес веќе подолго време се бави со општествената примена на стрипот во општеството, посебно во сферата на меѓуетнички односи. Впрочем, независно од политичкото опкружување и околности, на Интернационалниот стрип салон без никаков проблем се дружат стрип автори од сите бивши југословенски земји, Грција, Бугарија, Србија, Албанија...
Често организираме мултиетнички работилници од неколку денови со млади од сите етникуми кои живеат во Македонија. Тоа се проекти коишто имаат свои посебни донатори, пред сè меѓународни. Вистина е дека, на почетокот акцент беше ставен на интеретничкото заедништво и анимирање на стрип во затворени етнички заедници. Но со тек на времето се открија поголем број на таленти коишто сакаат посериозно да се бават со стрипови, овде има и вистински откритија. СЦМ-Велес е во постојан контакт со нив и нивните училишта
Во овој момент персоналот на стрип центарот се бави со активности за застапување и лобирање за стрип до Владата и Парламентот на Р. Македонија. Конкретно се работи за уфрлање на терминот „стрип“ во новата верзија на Националната стратегија за култура на Р. Македонија, вклучено и со конкретни интервенции во долгорочниот Акционен план за култура на Р. Македонија. На прв поглед тоа не личи на нешто големо, но секако е база за подобро третирање на стрипот. Имаме контакти со Владата, со пратениците во Парламентот и со останати културни асоцијации и се надеваме на успех. Сакаме исто така и да ги афирмираме можностите коишто ги дава стрипот во образованието, маркетингот, бизнисот...
Сакаме да ги интензивираме контактите со издавачките куќи и списанија. Исто така планираме да организираме и анимираме нови автори и интересенти за стрипот. Освен Велес и Скопје, сакаме да посетиме и некои градови каде што постои голем интерес за Интернационалниот салон.
11. Дали стрипот, во македонското општество, го има местото кое што го заслужува?
В.Т. Оваа култура, кај нас е потценета, но во светот, на пример во Јапонија и во Франција стрипот го полни буџетот на својата земја со по 5-6 илјади наслови во форма на стрип албуми. Оние што знаат за што зборувам ќе разберат дека тука е целата разлика - во комерцијализацијата. Пред некоја година читав еден текст. мислам беше од Оливер Ромевски којшто истакна една вистина, дека стрип јунаците од други земји како бренд ни се продаваат и преку перници, постелнина, на маичките носат разни Дигимони или Покемони и тркалаат автомобилчиња на Бетмен. Значи стрипот ни го продаваат 24 часа дневно, а ние сè уште велиме „кој таму чита романчиња“ наместо да измислиме или промовираме наш стрип јунак.
Затоа секој оној кој се бави со промовирање, анимирање, организирање или со други зборови овозможување на услови за работа и афирмирање на стрип авторите од Македонија заслужува најголеми комплименти. Ова се однесува на стрип форумот и здружението „Макстрип“, напорите на Дарко Богданов како автор и организатор на настани во неговата Виница, соло издавачките потфати на Игор Јовчевски и Матеј Богдановски, стрип книжарницата „Бункер“, ангажманите на Јовче Крстевски преку организацијата „ИМКА“ во Битола, „Визант“ од Прилеп, активностите на Оливер Ромевски...
12. Каква е иднината на македонскиот стрип?
В.Т. Од аспект на автори, македонската стрип сцена достигна едно ниво, највисоко досега и неопходна е поголема помош од страна на државата, медиумите и јавноста. Околу македонските автори можам слободно да истакнам дека има автори коишто, можат да понудат квалитет надвор од нашиите граници. Пред сè мислам на Александар Сотировски, Михајло Димитриевски и уште некои имиња кои можат во иднина да го покажат својот труд. Има и нови и млади автори кои објавуваат како во списанието „Синдром“ така и во „Креатор“ и други наши изданија. На пример на отворениот конкурс за Балканскиот фестивал во Лесковац, Стрип центарот на Македонија анимираше преку 40 млади автори од цела Македонија. За сите нив како постари така и помлади важи правилото - помалку зборување и само работа, работа и работа.
На крај ја повторувам тезата дека стрип авторите и стрип промоторите сакаме овде да примениме некои стандарди, но резулатите се секојпат фрустрирачки заради условите на делување (материјалните). Тоа создава дополнителна нервоза внатре во македонската стрип сцена, дури и меѓусебна недоверба. Секој непромислен збор и гест и непроверена информација создава последици кои траат и траат. Но за тоа нема да кукаме.
А.С. Mkd-news.com
No comments:
Post a Comment