И покрај забелешката која што ја имам за емблазонот на предлогот за нов грб на Република Македонија, сметам дека сепак тој е многукратно подобро решение од актуелниот грб и дека, покрај останатото, како обединувачки симбол би можел да придонесе за сплотување на целото македонско општество, вбројувајќи ги овде не само Македонците, туку и националностите.
Токму делот со сплотувањето е потенциран и во написот на Македонското Хералдичко Здружение, кое стои зад креирањето на грбот.
„Лавот како симбол може да биде обединувачки на сите заедници и граѓани, како што е тоа докажано и во низа европски земји. Лавот е несомнено симбол и на македонците, албанците и другите заедници во Македонија кој преставува и земски симбол на земјата, територијата, државата.“ [1]
Исклучително позитивен знак (под услов да не се работи за уцена со барање за отстапки) е што и министрите од ДУИ го прифатиле грбот и гласале за предлогот.
„И министрите на Демократската унија за интеграција се согласиле со предлогот за нов државен грб.
Од ДУИ потврдија дека се согласуваат со изгледот на предложениот грб и дека сите министри гласале за.
„Лавот е прифатлив да биде во центарот на државниот грб. Прво, затоа што како хералдика е застапен на грбовите на многу стари и големи албански семејства, впрочем, лавот го има и во грбот на градот Тирана и Драч. Второ, прифатлива е и круната, бидејќи го одразува старото скопско кале“, велат во ДУИ.“[2]
Објаснувањето кое што го даваат е донекаде наивно. Причината за тоа дека лавот бил „застапен на грбовите на многу стари и големи албански семејства“ и „во грбот на градот Тирана и Драч“, како што велат од ДУИ е затоа што лавот, од животните, е најчест амблем на грбовите во светот. Ова го потврдува и македонскиот истражувач на грбовите Александар Матковски во книгата „Грбовите на Македонија“:
„Од животните најчест амблем на грбовите во светската хералдика е лавот... Не само во грбовите на приватните семејства, туку и во земските грбови лавот е најчеста фигура.“[3]
Всушност грбот со лав (во различни бои) најверојатно би можел да се сретне како грб на град или семејство во сите земји во кои што се знае и практикува хералдиката. Лавот го има и на голем број европски државни грбови, а не само на оние на албанските градови Драч и Тирана, што пред некој ден беше објавено и на порталот МКД.мк:
„Лавот како симбол се јавува на десетина грба на европските држави. Освен Бугарија, лавот е на државниот грб и на Велика Британија, и на Финска, Белгија, Шкотска, Чешка, Норвешка, Шведска...И сите се различни.“[4]
Ваква слична анализа е направена и на блогот Развигор, и тоа уште во 2009 година:
"As a contribution to the decades-long public debate on the coat of arms of Republic of Macedonia, I provide a graphic analysis of the animals used on the coats of arms and emblems of Europe and nearby areas. It's a kind of best practices study."[5]
 |
| Biodiversity on the coats of arms of Europe & surrounding areas |
Дополнителна причина за тоа дека лавот е „застапен на грбовите на многу стари и големи албански семејства“, како што велат од ДУИ, е затоа што хералдичките влијанија во Албанија се јавиле доста рано. И за ова пишува Александар Матковски:
„Од сите балкански народи, хералдичкото влијание на Западна Европа најрано и најсилно се почувствувало во Албанија и тоа од XIII век.“[6]
Па сепак фактите се факти и објаснувањата зошто и како, во случајов, можат да се стават во втор план. Она што го зборуваат од ДУИ, дека лавот е „застапен на грбовите на многу стари и големи албански семејства“ е факт потврден и од македонските хералдичари. Во интервју за Нова Македонија, од октомври 2009 година, претседателот на Македонското Хералдичко Здружение Јован Јоновски ќе каже:
„Проучувачите на хералдиката утврдиле дека семејните грбови на Албанија многу повеќе имаат лав отколку орел. “ [7]
Ако треба до крај да бидеме искрени, грбот со лав навистина има неоспорна врска со Албанија. Александар Матковски посочува дека лавот се јавува како амблем на земскиот грб, не само на Македонија, туку и на Албанија:
„Така, лавот е амблем во следниве земски грбови: Русија, Романија, Бугарија, Албанија, Македонија, Црна Гора, Венеција и други.“[8]
Овде е важно да се напомене дека грбот се однесува на територијата на Албанија (земски грб), а не на Албанците, уште помалку на етничките Албанци кои што живеат во Македонија. Па сепак доколку ова придонесува за прифаќањето на предлогот за нов грб на Република Македонија од страна на етничките Албанци кои што живеат во Македонија, тогаш е во општ интерес: Република Македонија добива државен грб со историска хералдичка традиција, а во исто време е прифатен не само од етничките Македонци туку и од етничките Албанци кои што живеат во Република Македонија.
Уште еднаш би спомнал дека за поздрав е тоа што од ДУИ гласале за предлог грбот (освен ако не се работи за уцена), со што не само што се отвора врата за негово изгласување во Собранието на Република Македонија, туку и при евентуално изгласување негово прифаќање и од етничките Албанци кои што живеат во Република Македонија, како државен симбол кој што тие ќе го почитуваат.
Лавот како симбол, повеќе или помалку, се среќава во повеќето, ако не и сите европски земји. Во контекст на употребата на лавот како симбол (не како амблем на грб) во Албанија, би спомнал дека е поставен на неколку монети од 1926 година.
 |
| Albania Coin King Zog 1926 XXF 1/2 lek Lion and Man Fighting |
 |
| Albania coin 1/4 lek 1926 - Lion walking |
 |
| Bronze 5 Qindar Leku. 1926 |
Исто така лав може да се види и на рељеф во југо-западна Албанија (Buthrotum) за кој што се смета дека датира од пред 8 века. Се работи за камен рељеф од т.н. „Лав порта“ (Lion Gate).
 |
| The lion gate |
"The so-called Lion Gate takes its name from the relief depicting a lion devouring the head of a bull positioned above the entrance. The lion relief was not part of the original wall, but was placed here in the 5th century AD, in order to reduce the size of the gate and make it easier to defend. The relief is from a temple building and may date from as early as the 6th century BC."[9]
Оттука, само како практицирање дневна политика и како пополнување на празниот политички простор може да се смета реакцијата на ДПА, од каде што обвинија дека предлогот за нов грб на Република Македонија е моноетнички.
„Наметнувањето на еден таков симбол за државен грб секако не придонесува позитивно во држава каде што етничкиот состав и реалноста се различни од тоа што го прикажува грбот предложен од страна на коалицијата ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ; истакна на прес-конференција пратеникот Беким Фазлиу од ДПА.
Побара од Владата да го повлече овој предлог од процедура и, како што рече, да се отвори вистински диjалог со цел изнаоѓање друго решение за државен грб кој ќе ги содржи специфичностите и барањата на двете најголеми заедници во државата.
Со жалење констатираме дека ДУИ како последица на 153 илјади гласа, го има и Бадентеровото мнозинство, кое е потребно за носење на новиот грб и ние, како ДПА, сме немоќни да го спречиме неговото донесување, додаде Фазлиу.“ [10]
Изјавата на Фазлиу е крајно лаичка, затоа што не може да станува збор за едно или повеќе-етнички грб. Грбовите се однесуваат на земји, држави, територии, а не на етнички групи. Овде би се послужил со скорешната изјава за Република на д-р Стојан Антонов, претседател на здружението на хералдичарите од Р. Бугарија:
„За хералдиката не е важно кој ја употребува- Срби, Бугари, Македонци, Грци- важно е за која територија се однесува.“ [11]
„Грбот не го дефинира етничкиот состав на една држава. Народот не може да има грб. Грб има или територијата или државата. Апсурдно е да бараме во грбот да бидат застапени сите, или која било од заедниците. “[7]
Дополнително, за популарноста на лавот како амблем меѓу Албанците, повторно би се послужил со уште еден цитат од Јоновски, од истото интервју:
„Албанците не можат да кажат дека тие не го сакаат лавот или Македонците да велат дека не го сакаат орелот. Двата симболи се присутни на овие простори долго време - вели Јоновски. “[7]
За популарноста меѓу Албанците на лавот како амблем, пишува и Александар Матковски во книгата „Грбовите на Македонија“:
„Значи, до паѓањето на српската средновековна држава под Турција лавот како амблем бил многу сакан и тоа не само во Македонија туку и во Србија, Бугарија и Албанија.“[12]
Од горниот цитат се гледа дека нема зошто лавот како амблем на новиот државен грб на Република Македонија, да не биде прифатлив и за етничките Албанци кои што живеат во Република Македонија. Но исто така се гледа дека тој би требало да биде прифатлив и за етничките Срби кои што живеат овде и кои што според пописот во 2002 година, изнесуваат вкупно 1.78% од целокупното население во Република Македонија.
Матковски во своето дело „Грбовите на Македонија“ уште и пишува:
„Во тоа време кај српските властелини за првпат се јавува лавот како амблем и тоа на печатот на Вук Бранковиќ од Скопје во 1388 година.“[13]
За крај само би пренел дел од написот за новиот грб објавен на сајтот на Македонското Хералдичко Здружение:
„Со донесувањето на овој грб, Македонија ќе се вброи во семејството на европските земји како земја со европски стремежи, кои се грижат за своето минато, но и за својата иднина, промовирајќи заедништво и врзувајќи се за симбол кој не носи никаква поделба по ниту еден основ во себе, туку напротив создава единство на сите што живеат на овие простори.“[1]
[1] „Владата го усвои предлогот за нов грб на Р. Македонија“, Македонското Хералдичко Здружение, 6 декември 2014[2]„ДУИ: Лавот бил дел од грбовите на многу стари албански семејства, и е наш симбол. албански е овој лав!“, Доказ, 7 декември 201[3] Александар Матковски „Грбовите на Македонија“, 1990 година, Мисла, стр.24[4] „Пола Европа го има лавот за свој државен грб“, МКД.мк, 9 декември 2014
[5] Biodiversity on the coats of arms of Europe & surrounding areas, Razvigor, 7 ноември 2009
[6] Александар Матковски „Грбовите на Македонија“, 1990 година, Мисла, стр.40
[7]Албанците не може да не го сакаат лавот, а Македонците орелот, Нова Македонија, 15 октомври 2009 година[8] Александар Матковски „Грбовите на Македонија“, 1990 година, Мисла, стр.24-25[9] The lion gate, Butrint.com
[10] „ДПА: Власта носи едноетнички грб на државата“, Телеграф.мк, 9 декември 2014
[11] „Лажна политичка пропаганда на бугарскиот „Телеграф“- Ексклузивно за Република, Стојан Антонов, претседател на бугарските хералдичари“, Република, 8 декември 2014
[12] Александар Матковски „Грбовите на Македонија“, 1990 година, Мисла, стр.45
[13] Александар Матковски „Грбовите на Македонија“, 1990 година, Мисла, стр.39
No comments:
Post a Comment