Saturday, October 12, 2013

Протоереј Златко Ангелески за бајачите - интервју

Во последните неколку години, не е воопшто мал бројот на регистрирани случаи на измамени македонски граѓани од страна на гатачи. Притоа не само што нивната доверба била злоупотребена, туку истите останале и без високи суми на тешко заработени пари или пак без вредни парчиња семеен наќит. Токму по овој повод, за ставот на православието кон овој феномен, направивме интервју со Протоереј Златко Ангелески, кое што можете да го прочитате во продолжение.

1. Какво е гледиштето на православието, вклучително и на МПЦ-ОА, за т.н. гатачи, бајачи и исцелители?

Ставот на Православната Црква во однос на гатачите, бајачите и сличните ним е базиран врз Светото Писмо и Каноните на Православната Црква. Она што го работат тие луѓе се нарекува „болна мистика“. Болната мистика е потполно спротивна на здравата, бидејќи е спротивен нејзиниот избор. Додека здравата мистика доаѓа од Бог, болната доаѓа од ѓаволот. Меѓутоа, иако постои таа спротивност, сосема е тешко да се разликува која мистика е божествена, а која - ѓаволска. Зашто сатаната е толку итар за да заблудува и да втера во прелага, па затоа се јавува не во својот грозен вид, туку во привлечна форма, како светол ангел, како поттикнувач на душата на добро, како добропосакувач, како Божји пратеник. Свети апостол Павле, големиот познавач на духовниот живот, јасно сведочи дека „самиот сатана се преобразува во ангел на светлината“ (2. Кор. 11: 14).

2. А што е со оние кои што тврдат дека стигнуваат до резултати посретство православието и Исус Христос и дека нивните способности се божји дар?

Денес често се среќаваат луѓе, кои со необична жед се впуштаат во опасните, за грешните, области на духовниот свет. Едни се оддаваат на чувствителни молитвени возбуди, други на спиритистички сеанси, трети - барање небесни јавувања. Всушност, сите тие се жртва на еднаква, во основата, болна мистичност, и ако им речете, за да ги предупредите, дека си играат со огнот, дека можат да бидат измамени од бесовите, кои често се јавуваат како светли ангели, тие имаат готов одговор: „Ние тоа го знаеме! Ние имаме дури и сведоштва дека покрај ангелите често се јавуваат и демоните. Но, ние разбираме кои духови се добри, а кои зли. Затоа сме внимателни. Добрите ги примаме, а злите ги отфрламе“. Таквите луѓе со ништо не можат да бидат вразумени. Тие во себе се убедени, дека не можат да погрешат при испитувањето на духовите. Затоа од високо и со чувство на сожаление гледаат на вас, кога ги советувате да се пазат од лукавствата на демоните. А тие, бедни, така жестоко се заведени и така итро се измамени! Преподобниот Нил Синајски, откриваќи ги сатанските лукавства, говори: „Треба да го знаеш следното лукавство на демоните. Понекогаш тие се разделуваат во групи. Едни доаѓаат со соблазни и кога ти ќе побараш помош, доаѓаат другите во ангелски вид и ги прогонуваат првите, за да бидеш излажан и ти дека тие се вистинските ангели и во себе да помислиш дека си достоен за нив“.

3. Зарем Исус Христос и одредени светци не исцелувале? Не допуштате ли дека сепак некои од овие бајачи и исцелители навистина работат со божји благослов? Можете ли да објасните зошто едното е „болна мистика“, а она што православните светци го правеле не е?

Здравата мистика се заснова врз правилната вера во Бога и цврстата евангелска моралност. Здравата мистика уште се темели врз цврстата евангелска духовност, или моралност, односно врз светоста. А, светоста може да се изгради само врз една основа - благодатната основа на смирението. Етиката, која што го исклучила смирението како темел на добродетелниот живот, не може да биде ниту цврста, ниту евангелска. Таа етика е етика на гордоста, односно, богопротивна, ѓаволска етика. Кога некој има видение, треба да поседува големо духовно-благодатно искуство и идеална чистота во срцето, за да може да познае какви се неговите натприродни мистични доживувања - Божји или сатански. Молењето пред икони, прекрстувањето, примањето најдобри совети преку „небесните“ гласови за морален живот, за молитвен подвиг и слично, сè уште не е гаранција дека се контактира со добрите духови. Токму за тоа многу познати сатанисти се послужиле, и се служат, со такви благочестиви форми, за да го покријат своето нечестие. Најтрагично во духовната состојба на лесномислените духоопштници е тоа, кога мислат дека Му служат на Бога, тие се плен на ѓаволот. Здравата благодатна мистика обично е потполно природна и се изразува во секојдневното покајно-молитвено општење со Неописливиот и Недостишливиот Бог, со Пресвета Богородица, со светиот ангел-пазител и со светите, тие големи духовни мажи, кои за наше обраќање составиле толку многубројни и прекрасни молитви! Ете, таа здрава и спасителна мистика светата Црква им ја предложува на сите свои чеда. Зашто, според дотука пишаниот религиозно-мистичен пат - преку задлабочувањето во Православната вера, преку достигнување на висока и чиста евеангелска духовност, преку секојдневниот молитвен разговор со Бога и светите, секој може да достигне до небото, каде што вечно ќе пребива во рајските убавини и ќе биде во непосредно општење со небесните жители.

4. Во последните неколку години, барем ако судиме според честотата на медиумските известувања, бројот на луѓето кои што посетиле т.н. бајачи и патем биле измамени од истите е прилично висок. Каде ги лоцирате причините за ова?

Луѓето бараат знаци заради нивната маловерност. Тоа го правеле и фарисеите и садукеите во Христово време, иако Христос секојдневно пред нивни очи правел исцеленија и чуда, па сепак, тоа за нив не било доволно. И самиот апостол Тома рече: „Додека не видам, нема да поверувам“. Затоа, обичниот човек посакува лекот за проблемите да го добие веднаш и на лице место, како со некое маѓионичарско стапче, а токму тоа им го нудат бајачите и гатачите. Впрочем, ни телесното здравје не доаѓа преку ноќ. Потребен е период на лечење и рехабилитација, а да не говориме за духовно-психичките проблеми. Покајанието е процес на созревање, преиспитување, принесување на достојни плодови, поправање, исправање, па дури потоа можат да се видат плодовите од искреното покајание. Томиното апостолско неверие, нивното навредливо барање на очигледни докази, ни сведочи дека во сето ова се пројавила и Божјата волја. На Бога Му било угодно, апостолите постепено и природно да дојдат до свесна вера во Христа Исуса, Синот Божји, бидејќи било потребно да одат по светот и да ја проповедаат и да ја шират Црквата. Затоа тие морале да имаат вера која не допуштала никаков сомнеж и никакво двоумење, па само таква вера од нив да прими и целиот свет. Не била доволна само слепа вера, бидејќи со таква вера апостолите не би биле во состојба да извршат такво грандиозно дело, таков огромен напор и подвиг, каков што извршиле. Ним им била потребна само длабока, свесна и разумна вера – вера која го победи светот.

5. Што МПЦ-ОА презема во врска со ваквата практика?

МПЦ-ОА презема конкретни чекори преку постојани поуки до верниците низ проповедите и низ предавањата. Секој еден, кој побарал помош и совет од свештениците, како да постапува со бајачите и гатачите, поучен е дека таму не треба да оди и да ги применува нивните надрилекарства. Доколку бил и доколку ги послушал нивните совети, треба искрено да се покае и исповеда кај свештеникот, со цврсто ветување дека никогаш повеќе нема да оди кај нив. За жал, голем дел од гатачите и бајачите успеваат да се инфилтрираат и во манастирски настојателства, па да узурпираат дури и манастирски имоти, а тогаш нивниот успех се зголемува, зашто се претставуваат како „светии“, кои, ете, божем работат во името на црквата. Во вакви случаи МПЦ-ОА бара помош и од државните институции за отстранување на непоканетите гости.

6. Но дали според православието се допушта дека таквите бајачи и исцелители вистински, практично помагаат за отстранување на некоја болест или пак се работи за ништо повеќе од шарлатанство?

Лесно би можела да се разликува благодатната сатанска посета, ако, како што првото поучува на добро и исполнување со радост, второто јавно нè поттикнување на зло и донесува жалост. Но, тоа сосема не е секогаш така. Демоните се безобразно итри! Тие така успешно ги имитираат Божјите јавувања, па дури и искусни испосници, преисполнети со Божја благодат, понекогаш бесовските измами ги примале за Божји откровенија. Која стапица не е замаскирана со гранки и лисја? Која јадица не е облечена во црвче или некоја друга мамка? Демоните, како лукави ловци на човечките души, знаат како да ги замаскираат своите стапици. Јавувајќи се во светлина, како ангели, тие обично ѝ поттикнуваат најубави мислења на својата жртва: „Моли се! Пости! Оди во црква!“ и слично, ако речат: „Блудствувај! Кради! Пијанчи се!“ - кој би ги послушал? Ѓаволот одлично знае, дека и неговите слуги, додека потполно не се сатанизираат, се воодушевуваат од добри побуди. Тој го користи тоа дотерување на нивната душа, за да ги исполни своите пеколни цели. Типичен случај на ѓаволското лукавство можеме да сретеме како е опишан во Делата на светите Апостоли (16: 16-18). Свети апостол Павле отишол да проповеда во Македонија, поттикнат од едно благодатно видение. Со своите ученици се населил во градот Филипи. Еден ден, придружен од верните сопатници, тој отишол на молитва. По пат го сретнала една слугинка, во која имало дух да претскажува и која што им донесувала голема печалба на своите господари со своето претскажување. Кога врвела покрај нив, таа почнала да вика: „Овие луѓе се слуги на Севишниот Бог и ни го објавуваат патот на спасението“. Така тоа го правела многу пати. Свети апостол Павле, откако му се здосадило, се обратил и му рекол на духот: „Во името на Исуса Христа ти заповедам да излезеш од неа!“. И духот во истиот часот ја напуштил. На прв поглед, свети апостол Павле како да постапил неправедно. Наместо да се радува, дека духот во слугинката го објавува него и неговите ученици „слуги на Севишниот Бог“, и дека среде непознатите жители на тој град им прави најдобра реклама, тој го изгонува! Но, погледнато подлабоко, Христовиот апостол постапил сосема правилно, бидејќи тој ги знаел темните замисли на лукавите (2. Кор. 2: 11). Зад таа привидно добронамерна услуга на демонот, најверојатно се криел таков лукав план; да ги оддели оние, кои што ќе стекнат во него доверба, и да ги излаже да тргнат по него, за да ги погуби. Свети Јован Златоуст многу вистинито забележува: „Ѓаволот секогаш кон вистината додава некоја лага“. Еве еден карактеристичен пример на бесовска измама: Некој млад монах живеел тивко во својата ќелија. Демоните, откако примиле надворешен вид на ангели, сакале да го соблазнат: тие доаѓале при него, го разбудувале, му покажувале светлина и го поканувале на божествена служба. Монахот отишол при еден старец и му рекол: „Оче, ангели доаѓаат при мене и ме покануваат на божествена служба“. Старецот му рекол: „Немој да ги слушаш, чедо! Тоа се демоните. Кога ќе дојдат да те разбудат, речи им: Кога ќе посакам, тогаш ќе станам!“ Кога примил таков совет, монахот се вратил во својата ќелија. Другата ноќ демоните, според својот обичај, повторно дошле да го разбудат. Но, тој им одговрил: „Кога ќе посакам јас, тогаш ќе станам, а вас нема да ве слушам!“ Тие му одговориле: „Оној старец, кој е лицемер, те расипал, затоа не сакаш да нè слушаш. Но, ти треба да знаеш, дека при него дојде еден брат и му побара пари на заем, велејќи дека нема пари и ништо не му даде. Од ова треба да разбереш дека тој е лицемер“. Монахот рано утрото се разбудил, отишол при старецот и му раскажал сè што слушнал од бесовите. Старецот одговорил: „Дека имав пари, тоа е точно. А дека не ги дадов на братот, кој од мене ги бараше, тоа го направив, затоа што добро знаев дека ќе ѝ напакости на својата душа, ако му ги дадам. Од таа причина си дозволив да нарушам една заповед, наместо преку исполнување на таа заповед, да ги нарушам Десетте заповеди. Од тоа нарушување би можело да произлезе голема смут, причина за која требаше да бидат парите кои јас ќе му ги дарував. А ти не ги слушај демоните, кои сакаат да те излажат“. Исполнувајќи ги советите на старецот, монахот се спасил. А, што ќе се случеше ако тој послушник се оддадеше на бесовските сугерирања? Тие најнапред му рекоа: „Станувај на божествена служба!“, потоа: „Сега само моли се, затоа што веќе достигна совршенство!“, а на крај ќе го научеа, со нивна помош, да врши и „чудеса“. Така полека-полека тие ќе го потчинеа на себе и ќе му всадеа таква сатанска гордост, која директно би го погубила. Не треба да се мисли дека настаните, како овој штотуку раскажуваниот, до нас дошле од длабоката древност по пат на сказни и приказни. И во нашата современост има многу слични јавувања. Сите денешни мистични доживувања, кои предизвикуваат интересирања, се темелат или на нездрава православна вера, или на нецврста евангелска духовност и го носат печатот на незабележителната ѓаволска измама. Во нашата црковна активност се среќаваат многу луѓе, кои што не се со поболени нерви, па да бидат сметани за патологични случаи, а водат еден потполно нормален живот, но ако се предадат на религиозни доживувања, гледаат „ангели“ и контактираат со духови, повикуваат души на умрени и примаат севозможни „небесни“ откровенија... Тие мислат дека се во врска со светителот духовен мир, зашто настаните, кои им се случиле биле премногу „убави“. А како може сатаната да поучува на добро? Наивна политика, логика! Зарем злите духови, кои се жедни да се вратат во довербата на лесноверните христијани, ќе почнат да им се јавуваат со своите „рогови“? Па, тие така би ги оддалечувале од себе! Ѓаволот не е толку плиткоумен, колку што се неговите жртви! Неговите лукавства не можат да се опфатат со еден поглед, ниту неговите замисли да се разобличат само со еден доказ. Во Откровението на свети Јован Богослов не се зборува за плиткоумие на сатаната, туку за „длабини сатански“ (2: 24)!

7. Што, околу оваа тематика, би сакале да им порачате на македонските православни верници?

Да запомнеме дека, најсилното средство за борба против демоните е смиреномудрието! Оној, кој вистински е смирен, стои повисоко од оној кој врши чудеса! „Многумина примиле спасение, без да имаат дар на пророштва и прозорливст, на знаци и чудотворсрство, пишува свети Јован Лествички, но, без смирение никој нема да влезе во небесната одаја“. А во отечникот на свети Игнатиј Брјанчанинов читаме: „На еден старец му сооопштиле дека некој се удостоил да гледа ангели. Старецот одговорил: Блажени се оние, кои непрестајно ги гледаат своите гревови!“ Да бидеме религиозно трезвени! Да ја прегрнеме спасителната, здравата, благодатна мистика, која, не се состои во гледање на сомнителни виденија, туку во гледање на своите гревови и во покајание за нив! Молитвено да контактираме со Бог и со небесните жители, без да стремиме чувствено да гледаме разни ликови! Да ги чистиме срцата од разни страсти и пороци, постојано да се смируваме, растејќи во Божјата благодат, за да ги досигнеме плодовите на Светиот Дух, кои се: „Радост, мир, долготрпение, благост, милосрдие, љубов, смирение, вера, кротост, воздржание“ (Гал. 5: 22-23), затоа што на нашите души многу им поубаво кога ќе добиеме смирение - односно на своите добродедтели, отколу виденија, кои можат да бидат повод за да се возгордееме и да погинеме. На судниот ден многумина чудотворци ќе му речат на Праведниот Судија: „Господи, Господи, не во Твое име пророкувавме? И зар во Твое име бесови не изгонувавме? И не во Твое ли име многу чуда правевме?“ Но, тие ќе го слушнат гласот Божји, бидејќи немале смирение и се гордееле со натприродните дарби: „Бегајте од мене вие што не правите законски дела!“ (Матеј 7: 22-23). А пред бедните во дух, односно пред смирените, широко ќе се отворат вратите на Царството Небесно (Матеј 5: 3). Тие ќе бидат пуштени да влезат внатре, за да бидат вечно со Царот на смирението, Господ Исус Христос.

Интервјуто го направи: Александар Стеванов
во соработка со: Благојче Андонов
Извор: Македонска Ризница, број 15

No comments: